Werkt u vaak ’s nachts? Tips om gezond te blijven!

Nieuw nummer voor passanten op Texel die overdag een huisarts nodig hebben: 0222-338 900 

Vanaf dinsdag 12 juli 2022 is er een nieuw telefoonnummer dat toeristen en passanten kunnen bellen wanneer zij overdag, tussen 8.00 uur en 17.00 uur, huisartsenzorg nodig hebben op Texel. Het nummer is 0222-338 900. In de avond, nacht, het weekend en op feestdagen kunnen zij bellen met de huisartsenpost Texel: 0222-321 143

Het nieuwe nummer is op initiatief van de huisartsen op Texel in het leven geroepen om de patiëntenstroom tussen de praktijken onderling beter te verdelen. Het voordeel voor de toerist is dat zij door middel van één telefoontje met hun medische hulpvraag meteen worden doorverwezen naar de juiste huisartsenpraktijk.

De huisartsen van de 14.000 inwoners op Texel verwelkomen jaarlijks 1 miljoen passanten op hun eiland. De afgelopen jaren neemt de druk op de praktijken door passanten toe. Dit komt door toename van het aantal, de verandering van het soort passanten en de intensiteit van de contacten.

De drukte op Texel neemt elk jaar – en gedurende het hele jaar – toe, met de zomermaanden als hoogtepunt. Cijfers van Huisartsenorganisatie Kop van Noord-Holland (HKN) en TESO onderbouwen dit. De huisartsen op Texel willen de eerstelijns (spoed)zorg voor passanten op het eiland versterken op een manier die toekomstgericht is.

Het initiatief is mede mogelijk gemaakt door Gemeente Texel en STIFTexel (Stichting Toeristisch Investeringsfonds Texel).

De komende maanden wordt er op het eiland campagne gevoerd om passanten te informeren, dit gebeurt onder andere via de huisartsenpraktijken, VVV Texel, De Texelse Apotheek, Recreatiebedrijf De Krim en abri’s op toeristische plekken.

Door: Susan Goudsblom, communicatieadviseur HKN

Een mooie autorit op een zonnige vrijdagochtend brengt me in Hippolytushoef voor een ontmoeting met Wulfert van Ginkel, sinds januari praktijkhouder van Apotheekhoudende Huisartsenpraktijk Parklaan. Wulfert, geboren in 1977 te Amsterdam, wist al snel dat hij dokter wilde worden. Toen hij niet werd ingeloot voor de studie geneeskunde vertrok hij naar ons buurland België, waar hij aan de universiteit in Leuven afstudeerde als basisarts en vervolgens als huisarts.

Hij was slechts 27 jaar oud toen hij al zijn diploma’s op zak had. Op deze jonge leeftijd wilde hij het vak in alle breedte ontdekken en de wereld leren kennen. Zo werkte hij als tropenarts enkele jaren in het Amazonegebied, in Frans-Guyana. Na vele omzwervingen is hij nu praktijkhouder in Hippolytushoef. Ik zocht hem op om te horen hoe deze reis is verlopen.

Waarom wilde je huisarts worden?

“Ik wist al snel dat ik zo breed mogelijk wilde werken. Ik merkte tijdens mijn studie dat ik veel onderdelen van de studie geneeskunde interessant vond, waardoor het lastig was om voor een specialisme te kiezen. Als huisarts is het werkveld heel breed en gevarieerd. Je staat echt tussen de mensen, midden in de maatschappij en kunt je leven lang ervaring blijven opdoen. Zo blijf je groeien als arts en als mens. Dat was voor mij doorslaggevend.”

Je bent in januari dit jaar gestart als praktijkhouder. Wat heb je voor die tijd gedaan?

“Nadat ik enkele jaren in Zuid-Amerika heb gewerkt, ben ik teruggekeerd naar Nederland voor mijn familie en gezin. Ik heb de opleiding tot SEH-arts gevolgd in Bordeaux, waardoor ik extra vaardigheden heb geleerd op het gebied van acute zorg. Dit heeft mij veel gebracht, want door deze extra opleiding  ga ik nu relaxter om met spoedeisende situaties. Daarnaast heb ik in Amsterdam gewerkt als huisarts in de verslavingszorg en als waarnemend huisarts.”

Van Amsterdam naar de Kop van Noord-Holland, hoe is dat gegaan?

“Ik zocht een rustigere plek om te wonen, dus zijn we naar Heiloo verhuisd. Ik ben blijven werken als waarnemer in Amsterdam, Schagen en vooral in de regio Alkmaar.
Het bleef wel kriebelen, dus in die jaren ben ik een paar keer voor kortere perioden teruggegaan naar Frans-Guyana. Ik heb zelfs nog met mijn gezin een periode in Nieuw-Caledonië gewoond en gewerkt, een eilandengroep in de Stille Oceaan. Net als in Frans-Guyana is Frans daar de voertaal. Tijdens mijn studie in België heb ik de Franse taal goed geleerd, dus dat kwam hier opnieuw goed van pas.”

En  nu ben je praktijkhouder in Hippolytushoef.

Breed glimlachend. “Klopt. Toen ik ouder werd merkte ik dat het losse werk mij steeds minder voldoening gaf. Mijn kinderen worden groter, waardoor er nu de ruimte is ontstaan om dit project aan te kunnen gaan. Ik wilde al een paar jaar mijn eigen praktijk beginnen, maar wel één die bij me zou passen. En het liefst zo landelijk mogelijk. Die match vond in Huisartsenpraktijk Parklaan. Vanaf de eerste kennismaking was het gevoel goed.”

Hoe vind je het om hier als huisarts te werken?

“Ik ben heel blij dat ik deze stap heb gezet. Ten eerste heb ik een topteam om me heen met allemaal enthousiaste, hardwerkende mensen. Ook het patiëntencontact is ontzettend prettig. Je leert de mensen echt kennen, weet van de familiebanden en achtergrond.
Dit geeft diepgang aan het vak, want er gaat vaak zoveel meer schuil achter de eenvoudige kwaal waar mensen mee komen, dan je op het eerste gezicht zou denken. Als vaste huisarts haal je echt meer uit het contact met de patiënt. Doordat je een band opbouwt, ontstaat er wederzijds vertrouwen. Hierdoor verlopen gesprekken gemakkelijker. De mensen zijn dankbaar en ik verneem regelmatig dat men tevreden is met de nieuwe dokter in het dorp; dat doet me goed.”

Klinkt goed! Hoe ervaar je het praktijkhouderschap?

“Het is pittig, maar doordat we een sterk en hecht team hebben boksen we het voor elkaar. Het was wel even wennen, want de praktijk drijft op één huisarts. Als ik uitval is er moeilijk een waarnemer te vinden. Dus het komt op jou neer. Niet alleen de patiëntenzorg, maar ook alle andere zaken zoals functioneringsgesprekken, kwaliteitsmanagement en het runnen van een apotheek. Als praktijkhouder moet je alles tegelijk in de gaten houden. Ik ben niet gewend om te delegeren. Het werk als tropenarts of waarnemer is heel individualistisch. Daartegenover staat dat je een band met je patiënten opbouwt en zelf beslissingen kunt nemen. Als ik bijvoorbeeld een nieuwe kleur op de muur wil dan gebeurt het ook. Daarnaast hebben we binnen de praktijk ook veel zaken in eigen beheer, naast een apotheek doen we ook bloedafname en maken we ECG’s. Dit maakt het werk zeer veelzijdig.”

Hoe vind je het om in deze regio te werken gezien je ervaring in andere gebieden?

“Het oude eiland Wieringen is echt een prachtige regio om te wonen en te werken. Hippolytushoef en zijn omliggende dorpjes zoals Westerland en Stroe zijn heel pittoresk. De sfeer onderling is gemoedelijk en ook de samenwerking met de andere huisartsen in de omgeving is uitstekend. Mensen kennen elkaar, iets wat in een stad als Alkmaar heel anders is. Op termijn wil ik dichterbij de praktijk gaan wonen, want ik ga hier niet meer weg!”

Wulfert is ‘here to stay’, dat straalt er vanaf als hij over zijn praktijk vertelt. Tegenover mij zit een trotse praktijkhouder. Want ondanks het feit dat het pittig is zijn de verwachtingen die hij van te voren had dubbel en dwars uitgekomen. Bovendien werkt hij samen met zijn partner Geertje, die in de praktijk actief is als doktersassistente en praktijkmanagementtaken op zich neemt. Hoe mooi is dat?

We doen nog even een foto. Niet in de spreekkamer, maar voor het mooie pand aan de Parklaan. Samen met Geertje. Het zonnetje schijnt. Binnenkort pronkt het nieuwe logo op de gevel. Ze mogen trots zijn.

Goed nieuws, onze PRISMA trainingen gaan weer van start!

Het groepseducatieprogramma PRISMA ondersteunt mensen met diabetes type 2 om een expert te worden op het gebied van hun diabetes. PRISMA staat voor PRo-actieve, Interdisciplinaire, Self-Management. De trainers helpen de deelnemers bij het vergroten van hun kennis en verkrijgen van inzicht in wat diabetes voor hen betekent, en wat zij zelf kunnen doen om meer grip op hun diabetes te krijgen.

• Het PRISMA-programma is opgebouwd rond groepsactiviteiten
• De groepen zijn bewust klein gehouden, 10 tot 12 deelnemers
• Deelnemers wordt gevraagd actief mee te denken en mee te praten
• De cursus bestaat uit twee dagdelen, verspreid over twee aaneengesloten weken
• De bijeenkomsten worden begeleid door een diabetesverpleegkundige en diëtist
• Diabetes heeft u niet alleen, uw partner is van harte welkom

Klik hier voor meer informatie

Klik hier voor data en aanmelden

Joep van Beekveld, praktijkhouder van Huisartsenpraktijk Callantsoog, is sinds juli 2021 bestuurslid bij HKN met aandachtsgebied ‘betrokkenheid van de leden’. Wat is zijn achtergrond en waarom is hij huisarts geworden? Wat gaat hem aan het hart? Een bezoek aan de praktijk in de mooie badplaats Callantsoog.

“In de laatste levensfase kun je als huisarts het verschil maken en echt iets betekenen”

Joep is opgegroeid in Hoorn en verhuisde voor zijn studie geneeskunde naar Amsterdam. Afgestudeerd als basisarts ging hij aan de slag als assistent chirurgie in het AMC en stapte vervolgens over naar een vakgebied dat meer zijn interesse had: orthopedie.

Joep: “Met veel plezier heb ik 2 jaar in dit vak gewerkt, maar ik merkte uiteindelijk toch dat ik dingen miste. De continuïteit, een eigen praktijk en het contact met mensen. Orthopeden kunnen aan een foto van een heup zien wie ze hebben behandeld, maar verder weten ze niet veel van de patiënt. De gedachte om nog 30 jaar heupen en knieën te bekijken en verder weinig met die mensen te hebben vond ik toch te weinig.”

In die tijd was het helaas nog niet mogelijk om als basisarts in een huisartsenpraktijk te werken om kennis en ervaring op te doen. Dus besloot Joep om zich te specialiseren in huisartsengeneeskunde, waar hij gedurende zijn laatste jaar van zijn studie terecht kwam in Petten bij Sake de Boer.

“Ik woonde destijds weer in Hoorn en had de voorkeur voor een plattelandspraktijk. De kennismaking met Sake de Boer was heel positief. Ik vond het hartstikke leuk om ervaring op te doen in een kleinschalige, apotheekhoudende praktijk met eigen patiënten. Toen ik in Petten stage liep overleed, als gevolg van een tragisch ongeluk, de zittend huisarts in Callantsoog. Nadat ik mijn opleiding afgerond had ben ik eerst als HIDHA aan de slag gegaan in Callantsoog en later heb ik de praktijk overgenomen. Dat is nu 15 jaar geleden.”

Twijfel om als begin dertiger een eigen praktijk te beginnen had hij niet.

“Ik heb één korte waarneming gedaan van een aantal maanden op een vaste plek. Dat vond ik echt een meerwaarde en dat vind ik nog steeds. Je leert de mensen kennen, volgt ze en weet van de familiebanden. Het feit dat je van te voren van dingen op de hoogte bent is makkelijk in de gesprekken. Vanmorgen kwam hier een jongen van 20 en in mijn gedachten was het nog een klein jongetje, dat was hij ook – 15 jaar geleden. Ik ken zijn ouders en weet wat er in de familie speelt, waardoor ik dingen goed plaatsen.”

Met zijn gezin verhuisde hij van Hoorn naar Callantsoog, onder andere vanwege de terminale patiëntenzorg. Die wil hij graag zelf doen.

“Een verkoudheid kan een waarnemer ook behandelen, maar in de laatste levensfase kun je als huisarts het verschil maken en echt iets betekenen. Zeker wanneer je vanaf het begin van een ziekteproces betrokken bent geweest is het fijn betrokken te kunnen blijven.
Dat kan ook wanneer ik om de hoek woon. Nu kan ik op zaterdag- of zondagochtend even langskomen bij een patiënt. Met die korte bezoekjes kom je een heel weekend door, want dan weet ik hoe het ervoor staat. En als we met het gezin nog wat willen doen ben ik met 20 minuten terug.”

In de zomer van 2021 werd hij lid van het bestuur. Op de vraag waarom hij deze keuze heeft gemaakt antwoord hij grijnzend: “Ten eerste omdat Theo het vroeg (Theo van Esch, voorzitter van het bestuur en praktijkhouder in Petten) ”. Hij vervolgt: “Het is moeilijk om mensen te vinden en ik had dit nog niet gedaan. Zat in de adviesraad van Chronische Zorg, was kaderarts diabeteszorg en heb een opleidingspraktijk. Dit was iets anders en ik was benieuwd naar wat er achter de schermen gebeurt.”

Zijn aandachtsgebied is betrokkenheid van de leden binnen de coöperatie. Daarnaast neemt hij zitting in de (nieuwe) adviesraad ‘continuïteit van zorg’. Deze adviesraad komt vier keer per jaar bij elkaar en is zuiver adviserend op het onderwerp: hoe zorgen we voor onze opvolging en trekken we huisartsen naar onze regio? Want er is werk aan de winkel.

“Ze blijven helaas niet altijd als ze stage hebben gelopen, dat moet veranderen”, aldus Joep. “Daarom hebben we ook de 3-daagse om hen te laten ervaren waarom het aantrekkelijk is om in deze regio te wonen en te werken. Afgelopen keer werd ik blij verrast toen twee eerstejaars, woonachtig in regio Alkmaar, te kennen gaven het wel te zien zitten om in de Noordkop te werken. Toch is er een maar. Men wil graag werken met meer dokters onder één dak. Een geluid dat je vaker hoort. De nieuwe generatie huisartsen wil iets anders, dus in plaats van ze te overtuigen hoe leuk het is om een solopraktijk te hebben kun je er ook voor kiezen het aanbod aan te passen naar de wensen van toekomstige collega’s.”

HAGRO Zijpe werkt al nauw samen. De vijf praktijken hebben een gezamenlijke website en (vier van hen) werken ook samen in de apotheek. Ook hier is er steeds meer werk en door de krachten te bundelen kan de apotheek dicht in de buurt van de patiënten blijven bestaan. De HAGRO heeft mooie toekomstplannen.
“We willen met elkaar een gezondheidscentrum vormen en kijken samen met de gemeente, provincie en het waterschap naar een centrale plek voor 5 praktijken met 5 artsen in opleiding. Natuurlijk zal dit een schok zijn voor onze huidige patiënten, want je kunt dan niet meer naar de dokter in je eigen dorp. Maar wél in je eigen gemeente, want de nieuwe plek zijn maximaal 4 kilometer bij de huidige praktijk vandaan komen te liggen. De zorgt verandert, als we niks doen kan dat betekenen dat er straks misschien wel 2 of 3 praktijken zullen verdwijnen. Dát is een groter probleem.”

Een mooi stukje ondernemen binnen HAGRO Zijpe. We blijven ze volgen!

Door: Susan Goudsblom, communicatieadviseur HKN

Het is druk op de huisartsenpost. Niet alleen in de Kop van Noord-Holland, maar in het hele land. Dit leidde afgelopen zomer tot een ongekend aantal telefoontjes. Overbelaste huisartsposten riepen mensen op om alleen te bellen voor spoedeisende klachten. Om maar met de deur in huis te vallen: het is nog steeds erg druk. Hoe komt dit? Wanneer is een klacht spoedeisend en neem je contact op? En antwoord op de vraag: hoe houden we de acute zorg toegankelijk? Want als het er echt op aankomt willen we allemaal geholpen worden.

Huisartsenpost = spoedpost

Wat is de huisartsenpost? Sla Google erop na en je krijgt het volgende antwoord: een plek waar je terecht kunt met acute klachten tijdens avond-, nacht- en weekenduren. Klachten die niet kunnen wachten tot het eerstvolgende spreekuur van de huisarts. Liever gezegd: een spoedpost. Iets wat helaas niet altijd zo wordt gezien en dat heeft gevolgen. Niet alleen voor het zorgpersoneel, maar voor ons allemaal. Want elke vraag of klacht die niet op de huisartsenpost thuishoort zorgt voor langere wachttijden en onnodige belasting.

Laten we eerlijk zijn: soms is het ook lastig om in te schatten wanneer een klacht echt spoedeisend is. Je zult maar met een kind met hoge koorts thuis zitten, dan wil je het liefst zo snel mogelijk duidelijkheid hebben. Elke minuut in onzekerheid is er één te veel. Je maakt je zorgen. Logisch en heel begrijpelijk.

Gelukkig zijn er ondersteunende middelen om duidelijkheid te krijgen. Zoals ‘Moet ik naar de Dokter?’, een vragenlijst die op de website van HKN en ook als app beschikbaar is. Goedgekeurd door het Nederlands Huisartsen Genootschap geeft deze online tool binnen één minuut antwoord op de vraag of je contact op moet nemen met de huisartsenpost. Daarnaast biedt Thuisarts.nl betrouwbare medische informatie en adviezen. Deze middelen kunnen meteen uitkomst bieden en ongerustheid wegnemen.

Wanneer dan wel bellen?

In het geval van spoedeisende klachten bel je altijd de huisartsenpost en als het levensbedreigend is 112. Het komt regelmatig voor dat mensen te lang wachten, bijvoorbeeld omdat het niet uitkomt vanwege hun werk. In de avond of het weekend neemt de ongerustheid toe, waardoor men alsnog belt met de huisartsenpost. Juist dan is het beter om overdag meteen naar je eigen huisarts te gaan, een vertrouwd gezicht die jouw klachten als geen ander kan doorgronden.

Annet Middendorp, Manager Acute Zorg bij HKN: “De huisartsenpost is ingericht voor spoedzorg. De niet-spoedeisende telefoontjes zorgen er voor dat de wachttijd aan de telefoon oploopt. We zien dit nu- in aanloop naar de drukke zomerperiode- al gebeuren. Hierdoor zijn we minder goed bereikbaar voor mensen die echt acuut medische zorg nodig hebben. Door de langere wachttijd neemt het aantal mensen dat zonder afspraak naar de huisartsenpost komt ook toe. Dat helpt niet. De triage gaat namelijk niet op volgorde van binnenkomst, maar op basis van urgentie. Dus moeten we mensen weer naar huis sturen met eventueel een afspraak op een later moment. De telefonische triage vooraf zorgt ervoor dat de zorg toegankelijk blijft voor spoedeisende klachten, dáár zijn wij voor en dat willen we ook zo houden. Wij vragen mensen altijd vooraf te bellen, zodat wij de juiste inschatting kunnen maken.”

Zorg op de huisartspost is duurder dan bij de eigen huisarts

Je merkt het niet in je eigen portemonnee, maar zorg via de huisartsenpost is kostbaar, omdat er extra mensen en middelen buiten de reguliere werktijden worden ingezet.
Een voorbeeld: ben je vergeten om medicijnen te bestellen? Realiseer je dan dat een telefoontje met de huisartsenpost in het weekend aanzienlijk duurder is als een belletje naar de huisarts tijdens werkdagen.

Huisartsenpost bereikbaar houden voor spoed

Annet Middendorp: “Wij willen de huisartsenpost bereikbaar houden voor mensen met spoedeisende klachten. Onze triagisten, chauffeurs en artsen werken hier keihard voor. We vragen inwoners met klem om goed na te denken voordat zij de huisartsenpost bellen. Voorop staat: bij spoed altijd bellen. Is dit niet het geval of is er twijfel dan kan Thuisarts.nl en/of Moet ik naar de Dokter uitkomst bieden. Op deze manier houden we de zorg op de huisartsenpost toegankelijk voor iedereen die dringend huisartsenzorg nodig heeft.”

Meer informatie

www.thuisarts.nl
www.moetiknaardedokter.nl

 

Een leefstijl-programma helpt om af te vallen als u te zwaar bent. U krijgt hulp van een leefstijlcoach, diëtist, fysiotherapeut of oefentherapeut. Zij helpen u om uw leefstijl te verbeteren.

Er zijn 4 leefstijl-programma’s: Beweegkuur, CooL, SLIMMER en Samen Sportief in Beweging. Ze worden Gecombineerde Leefstijlinterventies (GLI) genoemd.

Een programma duurt 2 jaar. In het eerste jaar leert u uw leefstijl te veranderen. In het tweede jaar leert u de veranderingen vol te houden.

U leert over:

• gezonder eten
• meer bewegen
• goed slapen en ontspannen
• hoe u om kunt gaan met problemen waardoor u slechter voor uzelf zorgt, zoals stress
• hoe u de gezonde leefstijl kunt volhouden

Kom ik hiervoor in aanmerking?

U kunt aan uw huisarts of specialist vragen of u mee kunt doen. U kunt meedoen in deze 2 gevallen:

1. U bent te zwaar: uw BMI is 25 of hoger. Kijk hier wat uw BMI is.
   Daarbij heeft u ook een van deze problemen:
   • een verhoogde kans op hart- en vaatziekten
   • een verhoogde kans op diabetes
   • diabetes
   • artrose
   • slaapapneu
2. U bent veel te zwaar: uw BMI is 30 of hoger. Kijk hier wat uw BMI is.

Het is ook belangrijk dat u zelf graag wilt meedoen.

Uw huisarts of specialist kan u een verwijzing geven. Dan maakt u een afspraak bij de leefstijlcoach.

Wat zijn de voordelen van een leefstijl-programma?

De meeste mensen zijn na corona snel weer beter. Soms houden mensen langer dan 6 weken klachten na corona. Die klachten kunnen veel invloed hebben op de dingen die u elke dag doet.

Deze klachten komen het meest voor na corona:

• moe zijn
• benauwd zijn of moeilijk ademen
• niet fit zijn
• minder goed denken of onthouden
• minder ruiken of proeven
• bang of somber zijn

U leest op de pagina’s hierboven wat u zelf kunt doen als u 1 of meer van deze klachten heeft. En van wie u hulp kunt krijgen. Lees ook de tips over weer aan het werk gaan na corona.

Wanneer bel ik de huisarts als ik moe blijf na corona?

Bron: Nederlands Huisartsen Genootschap & Federatie van Medisch Specialisten

Jongens en meisjes krijgen in het jaar dat ze 10 jaar worden een uitnodiging van de GGD voor de HPV-prik. Het gaat om 2 keer een prik: tussen de eerste prik en de tweede prik zit ongeveer 6 maanden. Na de prikken is de kans kleiner om kanker te krijgen van: de baarmoederhals, de vagina, schaamlippen, anus, penis, mond en keel. HPV is de afkorting van humaan papillomavirus. Het virus kun je krijgen via seks. Bijna iedereen raakt wel 1 keer of vaker besmet. Meestal ruimt het lichaam het virus op. Maar soms lukt dat niet en ontstaat er schade aan cellen. Die kunnen jaren later veranderen in kankercellen.

Tot 2022 werden alleen meisjes vanaf 12 jaar uitgenodigd voor prikken tegen HPV. Meisjes en jongens van 12 tot 18 jaar die eerder geen prik kregen of liever niet wilden, kunnen alsnog HPV-prikken krijgen. Ze ontvangen in 2022 of 2023 een uitnodiging van de GGD. Vanaf 2022 krijgen jongens ook een uitnodiging voor prikken tegen HPV. Die krijgen ze in het jaar dat ze 10 worden. Bij jongens wordt door de prikken de kans kleiner op kanker van de penis, anus, mond en keel. Door de prikken zijn zij niet alleen zelf beschermd. Zij kunnen het virus daardoor ook minder snel aan anderen doorgeven. De prikken zijn ook bij jongens veilig.

Wanneer krijgt mijn kind een uitnodiging?

Uw kind krijgt in het jaar dat het 10 jaar wordt een uitnodiging van de GGD om de prikken gratis te halen. Het zijn 2 prikken. Tussen de eerste prik en de tweede prik zit ongeveer 6 maanden.

Jongeren van 15 jaar en ouder hebben 3 prikken nodig voor een goede bescherming. Ze bouwen namelijk minder snel afweer op. Zij krijgen de eerste prik, 1 maand later een tweede prik, en 5 maanden daarna een derde prik.

Tot 2022 werden alleen meisjes vanaf 12 jaar uitgenodigd voor prikken tegen HPV. Meisjes en jongens die vóór 2022 geen prik kregen of liever niet wilden, kunnen in 2022 en 2023 alsnog HPV-prikken krijgen. Ze krijgen een uitnodiging:

• in 2022: kinderen geboren in 2012, 2009, 2008, 2006 of 2004
• in 2023: kinderen geboren in 2013, 2011, 2010, 2007 of 2005